Cezayı Aleyhe Değiştirme/Bozma Yasağı
Cezayı Aleyhe değiştirme/bozma yasağı; istinaf veya temyiz kanun yoluna sadece sanık ya da müdafi, sanık lehine Cumhuriyet savcısı ya da sanığın eşi veya yasal temsilcisi tarafından başvurulduğunda hükümde yaptırımın türü ve ağırlığı bakımından sonucu sanığın aleyhine ağırlaştırıcı, aleyhe sonuç verici düzeltmelerin yapılamasını ifade eder. Kurulacak yeni hükümdeki ceza sanığın aleyhine olarak ilk hükümden daha ağır olamaz. Cezayı aleyhe değiştirme/bozma yasağı, istinaf veya temyiz incelemesi başlarken, bakış açısını belirleyen bir usul kuralıdır. Bozmadan sonraki aşamada ise ceza miktarının sınırını belirleyen bir yargılama ilkesidir.
Cezayı Aleyhe Değiştirme/Bozma Yasağı Mevzuat Hükümleri
Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu’nda “Davaya yeniden bakacak mahkemenin hak ve mecburiyetleri başlıklı 326. Maddesi aleyhe bozma yasağını düzenlemiştir. Bu maddede “hüküm sadece sanık tarafından ya da onun lehine Cumhuriyet savcısı veya 291’inci maddede gösterilen kimseler tarafından temyiz edilmişse yeniden verilen hüküm, evvelki hükümle tayin edilmiş olan cezadan daha ağır olamaz.” İfadesi aleyhe bozma yasağını açıkça belirtmiştir.
Türk Ceza Kanunu’nda suç karşılığı olarak uygulanacak yaptırımlar güvenlik tedbirleri ve ceza olmak üzere iki kategoride düzenlenmiştir. Aleyhe bozma yasağı uygulanırken şu cezalar dikkate alınır:
- Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası
- Müebbet hapis cezası
- Süreli hapis cezası
- Kısa süreli hapis cezası
- Adli para cezası
Güvenlik tedbirleri ise şu kısımlardan oluşur:
- Belli hakları kullanmaktan yoksun bırakma
- Kazanç müsaderesi
- Eşya müsaderesi
- Çocuklara özgü güvenlik tedbirleri
- Akıl hastalarına özgü güvenlik tedbirleri
- Suçta tekerrür ve özel tehlikeli suçlular
- Sınır dışı etme
- Tüzel kişiler hakkında güvenlik tedbirleri
1412 sayılı Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu’nun 326/son maddesindeki düzenlemelerde aleyhe bozma yasağının sadece cezalar açısından söz konusu olabileceği, güvenlik tedbirlerinin bu kapsamda kabul edilmesinin olanaklı olmadığı belirtilmiştir. Konu hakkında bir avukatın görüşleri faydalı olacaktır.
